Τα 10 δισ της PIMCO και εμείς: Η μετριότητα και ο ερασιτεχνισμός μας κατατρέχουν

 

Μας εκπλήττει το γεγονός ότι η PIMCO «ώδινε όρος και έτεκε όρος». Δεν θα έπρεπε! Χειριστήκαμε το θέμα της ανακεφαλαίωσης των τραπεζών με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που χειριστήκαμε χίλια δυο άλλα θέματα από ανακηρύξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ερασιτεχνικά και με πολιτικομματικά κριτήρια. Ακόμα και στα πιο σημαντικά θέματα διαπρέπουν οι μετριότητες και τις συνέπειες τις πληρώνει ο λαός, ο απλός πολίτης, ή αν προτιμάτε ο απλός άνθρωπος. Η ελαχιστοποίηση της ζημιάς και του πόνου του πολίτη και η μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους δεν είναι δυστυχώς το πρωταρχικό μέλημα των πολιτικών.

Του Θεόδωρου Παναγιώτου
Cyprus International Institute of Management

Μπορεί στο Κυπριακό αλλεπάλληλες κυβερνήσεις να τα έχουν κάνει θάλασσα. Αυτό ίσως να μη μας ανησυχούσε και πολύ όσο καιρό απολαμβάναμε μια συνεχώς αυξανόμενη ευμάρεια που ξεπερνούσε και τα πιο τολμηρά μας όνειρα. Τώρα όμως που την ευμάρεια αντικατέστησε η λιτότητα και η ανέχεια, το Κυπριακό μπήκε για καλά στη τρίτη θέση, αν και θα είμαστε τυχεροί αν τα πράγματα δε χειροτερέψουν και σ’ αυτή την σφαίρα της ζωής μας, με την κατάντια της οικονομίας μας.

Στη διαχείριση του κράτους και των κοινών ποτέ δεν πιστέψαμε στην επιστήμη, τη γνώση και την εμπειρογνωμοσύνη. Ούτε ακόμα και στα θέματα της οικονομίας, που είναι κατ’ εξοχή τεχνοκρατικά, η διαχείριση είναι επιφανειακά τεχνοκρατική αλλά ουσιαστικά πολιτική. Τα αντικρίζουμε όλα σαν να είναι κατ’ εξοχήν πολιτικά, κομματικά και ταξικά θέματα και αφήνουμε τη διαχείρισή τους , ως επί το πλείστο στη ημιμάθεια, τη μετριότητα και τον ερασιτεχνισμό.

Σαν αποτέλεσμα, οι λύσεις που δίνουμε δεν αγγίζουν την ουσία του θέματος αλλά εξυπηρετούν καθαρά πολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες , αν και τις σερβίρουμε σε φανταχτερό τεχνοκρατικό περιτύλιγμα. Ακόμα και ο χρόνος και η ταχύτητα με την οποία αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα προσδιορίζονται με πολιτικά και κομματικά κριτήρια. Οι συνέπειες είναι καταστροφικές, αλλά αυτό ουδόλως μας ενοχλεί, αφού οι ευθύνες αποφασίζονται εκ προοιμίου ότι ανήκουν στο αντίπαλο δέος.

Έτσι όπως τα κάναμε θάλασσα στο Κυπριακό τα κάναμε θάλασσα και στην οικονομία. Αντί να αξιοποιήσουμε τα καλύτερα μυαλά που διαθέτουμε και εδώ και στο εξωτερικό, καθώς και τη βοήθεια ξένων εμπειρογνωμόνων σε θέματα διαπραγματεύσεων και οικονομίας, προσποιούμαστε ότι τα ξέρουμε όλα και όταν δεν μας βγουν τα όσα υποσχόμαστε στον λαό μας φταίνε όλοι οι άλλοι, και ιδιαίτερα οι ξένοι και οι εδώ πράκτορές τους.

Σ’ αυτό το κλίμα ευδοκίμησε η μετριότητα και ο ερασιτεχνισμός. Κι’ όταν μας επισκέφθηκε η κρίση, την αντιμετωπίσαμε πρώτα με την άρνηση, μετά με την αναβλητικότητα, μετά με ημίμετρα, και τέλος με πολιτικά και κομματικά κριτήρια συνοδευόμενα με προχειρότητες και ερασιτεχνισμούς.

Σαν αποτέλεσμα τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα με τα κακά να γίνονται χειρότερα από μέρα σε μέρα, κι’ ενώ η κρίση έχει μετεξελιχθεί σε οικονομική και κοινωνική καταστροφή αναλώνουμε τις δυνάμεις μας σε αλληλοκατηγορίες για το ποιος φταίει, χωρίς κανένας να αναλαμβάνει την ευθύνη. Καταφέραμε ξανά να μετατρέψουμε ένα κυρίως τεχνοκρατικό θέμα σε καθαρά πολιτικό και κομματικό που βολεύει την μετριότητά μας, η οποία μαζί με την κομματοκρατία παίζουν διαχρονικά τον πρωταρχικό λόγο στα τεκταινόμενα στην οικονομία, το Κυπριακό και την εσωτερική διακυβέρνηση.

Μια αναδρομή στο πώς φτάσαμε στα €10 δις της PIMCO είναι εμβληματική του τρόπου με τον οποίο δουλεύει το Κυπριακό σύστημα επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων. Απερίσκεπτα αφήσαμε τις τράπεζες να επεκταθούν άνευ ορίων, και μυωπικά, αν μη καιροσκοπικά, τους επιτρέψαμε να αναλάβουν απίστευτα ρίσκα με τα λεφτά του κόσμου και να τροφοδοτούν με εύκολο δανεισμό τη φούσκα των ακινήτων. Εν μέρει επειδή μας βόλευε η κατάσταση και εν μέρει επειδή δεν μελετούμε που οδηγούν οι ανοχές μας , κανείς δεν έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, ούτε ακόμα και ο επιτηρητής του τραπεζικού μας συστήματος.

Όταν ήλθε το κούρεμα του ελληνικού χρέους δεν σκεφτήκαμε τις συνέπειες για την οικονομία μας από την απομείωση των ομολόγων των Κυπριακών τραπεζών κατά τέσσερα και πλέον δις ευρώ. Έτσι «πατριωτικά» και απερίσκεπτα συγκατανέψαμε στο κούρεμα χωρίς να εγείρουμε οποιαδήποτε επιφύλαξη και να ζητήσουμε οποιαδήποτε βοήθεια. Όταν ηγέρθη το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, καθυστερήσαμε να ζητήσουμε στήριξη από την Ευρωζώνη, έστω εκ των υστέρων.

Όταν αναγκαστήκαμε να ζητήσουμε βοήθεια την περασμένη άνοιξη από τον μηχανισμό στήριξης της Ευρωζώνης και μας προσφέρθηκε το προσχέδιο του μνημονίου ολιγωρήσαμε. Εν τω μεταξύ, λόγω της αβεβαιότητας και της έλλειψης ρευστότητας οι τιμές των ακινήτων άρχισαν να πέφτουν, οι αντιπαλότητες άρχισαν να οξύνονται λόγω των Κυπριακών εκλογών και νέα θέματα άρχισαν να εγείρονται λόγω των Γερμανικών εκλογών. Όλα αυτά ήταν προβλεπόμενα, αλλά τα αγνοήσαμε γιατί η προσπάθειά μας εστιάστηκε, όπως πάντα και διαχρονικά, στην πολιτική και κομματική εκμετάλλευση του θέματος. Ποιος φταίει περισσότερο, η Κυβέρνηση ή οι τράπεζες και ο επόπτης τους; Βέβαια στο βάθος της ψυχής μας ξέρουμε ότι φταίνε όλοι τους και όλοι μας!

Στην προσπάθεια επίρριψης ευθυνών αντί τεχνοκρατικής αντιμετώπισης του θέματος για ταχεία και ευνοϊκή κατάληξη, πετύχαμε τη μεγιστοποίηση του απαιτούμενου ποσού για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με τις δικές μας επιλογές και φόρμουλες. Και όπως αναμενόταν, άρχισε ήδη το «blame game», δηλαδή η επίρριψη ευθυνών όχι πια για το ποιος ευθύνεται για την κρίση, αλλά ποιος ευθύνεται για την κατάληξη στα 10 δις. Στο τέλος της ημέρας όποιος κι’ αν ευθύνεται, είναι ο λαός, ο απλός άνθρωπος που θα πληρώσει τα σπασμένα ενός δυσβάστακτου δανείου και ενός μη βιώσιμου χρέους με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται. Η μετριότητα, ο ερασιτεχνισμός και η κομματικοποίηση των πάντων έχουν διαπρέψει ακόμα μια φορά!

* Διευθυντής και Καθηγητής στο Cyprus International Institute of Management (CIIM). Βραβευθείς για τη συμβολή του στο Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2007.